Điểm danh các khu dự trữ sinh quyển ở Việt Nam

Nước ta có rất nhiều các khu bảo tồn thiên nhiên với hệ động thực vật độc đáo, phong phú và đa dạng đã được UNESCO công nhận là “khu dự trữ sinh quyển thế giới”. Những khu dự trữ sinh quyển này có gì đặc biệt ? Hãy cùng chúng tôi khám phá những nét độc đáo của những khu dự trữ sinh trữ sinh quyển (DTSQ) ở Việt Nam:

Khu dự trữ sinh quyển đồng bằng sông Hồng

Khu dự trữ sinh quyển đồng bằng sông Hồng có diện tích trên 105.558 ha, là khu dự trữ sinh quyển thế giới được UNESCO công nhận năm 2004. Đây là khu DTSQ ven biển thuộc 3 tỉnh: Thái Bình, Nam Định và Ninh Bình, có thảm thực vật rất phong phú và rất nhiều các loài động vật quý hiếm. Qua nghiên cứu cho thấy, ở đây có khoảng 200 loài chim, trong đó có gần 60 loài chim di cư, hơn 50 loài chim nước. Nhiều loài quý hiếm được ghi trong sách đỏ thế giới như: cò thìa, mòng bể, cò trắng bắc,...

Khu dự trữ sinh quyển đồng bằng sông Hồng có những cánh rừng ngập mặn rộng hàng ngàn ha. Những cánh rừng này được ví như bức tường xanh bảo vệ đê biển, làng xóm khỏi bị tàn phá bởi gió bão, nước biển dâng,...Rừng ngập mặn cung cấp nguồn lợi thuỷ sản phong phú cùng với 500 loài động thực vật thuỷ sinh và cỏ biển và nhiều loài thuỷ hải sản có giá trị kinh tế cao như: tôm, cua, cá biển, vạng, trai, sò, cá tráp, rong câu chỉ vàng,... Bên cạnh đó, khu dự trữ sinh quyển này còn có nhiều tiềm năng để phát triển loại hình du lịch sinh thái rất, là điểm đến hứa hẹn sẽ mang lại nhiều điều thú vị cho du khách.

Khu dự trữ sinh quyển quần đảo Cát Bà

Khu dự trữ sinh quyển quần đảo Cát Bà, Hải Phòng, được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới vào ngày 2/12/2004, có tổng diện tích hơn 26 ngàn ha. Quần đảo Cát Bà thuộc địa phận huyện Cát Hải, cách thành phố Hải Phòng 60 km, có 620 loài thực vật bậc cao phân bố thuộc 438 chi, 123 họ. Rừng ở đây được phân chia thành nhiều loại khác nhau như: rừng trên đỉnh và sườn núi đá vôi, rừng kim giao, rừng ngập nước trên núi và rừng ngập mặn.

Những khu rừng ngập mặn phía tây bắc có các loại cây điển hình như: đước, trang, ô rô, ráng, sú,... Hệ sinh thái dưới biển phong phú: san hô, cỏ biển, tảo phù du, tảo đáy,... và là nguồn thức ăn lý tưởng cho các loài thuỷ hải sản. Ngoài ra, quần đảo Cát Bà còn có tới 32 loài thú, 69 loài chim và 20 loài bò sát, lưỡng cư. Nhiều loài quý hiếm như: voọc đầu trắng, sơn dương, rái cá, báo, mèo rừng, cầy hương, sóc đen,... Nhiều loài chim quý cũng cư trú hoặc di cư đến đây như sâm cầm, khướu, chim cu xanh, cu gáy,...

Đặc biệt, trong khu dự trữ sinh quyển Cát Bà có một quần thể voọc duy nhất còn sót lại trong những mảng rừng nguyên sinh trên núi đá vôi là voọc Cát Bà. Loài này có tỉ lệ sinh sản rất thấp, có thể tiêu hoá được những lá cây mà hàm lượng độc tố dù rất nhỏ đã có thể gây chết đối với con người.

Khu dự trữ sinh quyển cù lao Chàm

Cù lao Chàm được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới cùng thời gian với khu dự trữ sinh quyển Mũi Cà Mau vào tháng 5/2009. Cù lao Chàm gồm 8 đảo lớn nhỏ, lớn nhất là đảo Hòn Lao, có trên 1.500ha diện tích rừng tự nhiên và 6.700ha diện tích mặt nước. Nơi đây được đánh giá là nơi có sự đa dạng sinh học hiếm có trên thế giới.

Cù lao Chàm sở hữu rặng san hô vô cùng phong phú, bao gồm 188 loài, 61 giống thuộc 13 họ khác nhau. Ở cù lao này cũng có hơn 200 loài cá, có nhiều lớp rong biển, tảo, cỏ biển,… Đây là môi trường sinh sống và phát triển lý tưởng của các sinh vật đáy như: thân mềm, giáp xác, da gai, giun,... Không chỉ “giàu có” về các sinh vật biển, quần thể động, thực vật trên cạn của Cù Lao Chàm cũng rất có giá trị. Xã đảo này có những khu rừng với nhiều loài cây quý như: tuế, vông nem,… là môi trường sống rất thuận lợi cho các loài động vật.Tại cù lao Chàm có 12 loài thú, 13 loài chim, 130 loài bò sát và 5 loài lưỡng cư. Trong đó có chim yến và khỉ đuôi dài là hai động vật quý hiếm nằm trong sách đỏ Việt Nam.

Cù lao Chàm - Hội An còn là một quần thể văn hóa, nơi còn nhiều di tích của các nền văn hóa Sa Huỳnh, Chămpa và Đại Việt. Trong lịch sử, nơi này đã từng là một thương cảng nức tiếng, là nơi neo đậu của các thuyền buôn quốc tế trong hành trình giao thương trên biển. Là nơi hội tụ những giá trị văn hóa, thiên nhiên cùng với sự đa dạng sinh học vốn có, cù lao Chàm - Hội An là địa chỉ lý tưởng để phát triển du lịch sinh thái bền vững.

Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An

Khu dự trữ sinh quyển miền tây Nghệ An được chính thức công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới vào tháng 9/2007. Khu DTSQ này bao gồm: Vườn Quốc gia Pù Mát, thác Khe Kèm, suối Nậm Mọc, sông Giăng, đập Phà Lài, bản Cò Phạt.

Vườn quốc gia Pù Mát có hệ thực vật rất đa dạng: 1513 loài thực vật bậc cao thuộc 159 họ 545 chi, 220 loài cây thuốc quý: hà thủ ô, thổ phục linh, quế, hoài sơn,... các loài cây lấy gỗ, và cây ăn quả các loại. Động vật ở đây cũng khá phong phú, bao gồm: 42 loài thú lớn, 20 loài thú nhỏ, 295 loài chim,... Đặc biệt, vườn Quốc gia Pù Mát là nơi có đàn voi lớn nhất Việt Nam cùng các loài chim quý như: trĩ sao, gà lôi, gà tiêu... Khu DTSQ này có rất nhiều điều kiện thuận lợi cho sự phát triển loại hình du lịch sinh thái, du lịch khám phá thăm và tìm hiểu phong tục tập quán của các bản dân tộc.

Khu dự trữ sinh quyển vườn Quốc gia Cát Tiên 

Khu dự trữ sinh quyển vườn Quốc gia Cát Tiên có tổng diện tích gần 729.000 ha, thuộc địa phận 4 tỉnh: Đồng Nai, Bình Phước, Lâm Đồng và Đắc Lắk, được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới ngày 10/11/2001. Đây là một khu rừng nhiệt đới ẩm cuối cùng còn sót lại ở miền Nam nước ta, với rất nhiều loài động thực vật qúy hiếm đang bị đe dọa tuyệt chủng.

Các hệ sinh thái ở đây có chức năng điều hòa nước vùng thượng nguồn sông Đồng Nai, cung cấp nước ngọt vào mùa khô và khống chế ngập lụt vào mùa mưa cho cả một vùng rộng lớn Đông Nam bộ, kể cả khu vực thành phố Hồ Chí Minh.

• Bỏ túi kinh nghiệm du lịch rừng Nam Cát Tiên siêu chi tiết

Rừng đặc trưng ở vườn quốc gia Cát Tiên là rừng lá rộng, rừng tre nứa, rừng hỗn giao, chạy dài từ vùng núi cao xuống tận cao nguyên Lâm Đồng, xen lẫn là các hệ sinh thái đồng cỏ, đất ngập nước cùng với rất nhiều loại hình vùng chuyển tiếp sinh thái.

Hiện nay, rừng quốc gia Cát Tiên đang bảo tồn 1610 loài thực vật, trong đó có 31 loài quý hiếm, 23 loài chỉ có ở Cát Tiên, 511 loài cây gỗ 550 loài cây làm thuốc và hàng trăm loài có giá trị thực phẩm, lấy dầu, lấy sợi,… Hiện có có 34 loài có tên trong sách đỏ Việt Nam như gỗ đỏ, cẩm lai, giáng hương,...

Vườn Quốc Gia Cát Tiên còn có khoảng 77 loài thú, 318 loài chim, 58 loài bò sát, 28 loài lưỡng cư và 130 loài cá,…Trong đó, có rất nhiều loài động vật có nguy cơ bị tuyệt chủng như: voi châu Á, tê giác một sừng, heo rừng, bò tót, voọc vá chân đen, vượn đen má hung,...

Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ

Khu DTSQ rừng ngập mặn Cần Giờ, thuộc Tp Hồ Chí Minh, được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới vào ngày 21/01/2000, diện tích trên 71 000 ha. Rừng ngập mặn Cần Giờ đã được giới chuyên môn đánh giá là rừng ngập mặn đẹp nhất Đông Nam Á, được khôi phục sau khi bị chất độc hóa học hủy diệt gần như toàn bộ trong thời gian chiến tranh.

Nằm cách trung tâm Tp Hồ Chí Minh gần 40km, nơi đây được coi là “lá phổi xanh của thành phố” bởi có chức năng điều hòa không khí, giảm ô nhiễm và hấp thu CO2 do các hoạt động công nghiệp thải ra từ Tp Hồ Chí Minh. Khu DTSQ Cần Giờ bao gồm: hệ sinh thái rừng trồng và rừng ngập mặn tái sinh tự nhiên, có sự đa dạng về thành phần các loài động vật, thực vật, vi sinh vật.

Vùng đệm của khu DTSQ Cần Giờ được xem là vùng phát triển bền vững, là nơi cộng tác của các nhà khoa học, nhà quản lý và người dân địa phương, có điều kiện thuận lợi để đẩy mạnh các hoạt động phát triển kinh tế, du lịch.

Khu dự trữ sinh quyển ven biển và biển đảo Kiên Giang

Khu DTSQ Kiên Giang là khu dự trữ sinh quyển lớn thứ 2 trong các khu dự trữ sinh quyển thế giới của Việt Nam, đã được UNESCO công nhận vào tháng 10/2006. Có tổng diện tích là 1 118 105 ha, khu DTSQ này có cảnh quan rất độc đáo với rừng tràm trên đất than bùn ở khu vực U Minh Thượng, rừng ngập mặn ven biển và rừng tràm ngập nước theo mùa vùng Tứ giác Long Xuyên.

Khu DTSQ Kiên Giang là nơi tập trung nhiều hệ sinh thái rừng nhiệt đới như: hệ sinh thái rừng nguyên sinh và rừng thứ sinh, hệ sinh thái rừng trên núi đá, hệ sinh thái rừng ngập chua phèn, hệ sinh thái rừng ngập mặn và hệ sinh thái rạn san hô - cỏ biển. Đây là nơi bảo tồn nhiều nguồn gen động vật và thực vật quý hiếm.

Khu dự trữ sinh quyển mũi Cà Mau

Khu dự trữ sinh quyển Mũi Cà Mau có diện tích 371506 ha, với nhiều hệ sinh thái đặc trưng: hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái rừng tràm trên đất ngập nước than bùn, hệ sinh thái biển,... Mỗi hệ sinh thái đều lưu giữ các nguồn tài nguyên sinh vật, tài nguyên địa chất phong phú có giá trị bảo tồn cao. Tháng 5/2009, Mũi Cà Mau đã chính thức được đưa vào danh sách khu dự trữ sinh quyển thế giới.

Bên cạnh đó, khu DTSQ mũi Cà Mau còn có nhiều di sản văn hóa, nhân văn đặc sắc, phản ánh lịch sử hình thành, phát triển và đời sống tâm linh của các dân tộc cư trú trong vùng. Hiện nay, mũi Cà Mau đã chính thức được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới.

Hãy cùng chúng tôi khám phá những khu dự trữ sinh quyển thế giới của Việt Nam để hiểu thêm về sự đa dạng, phong phú và cũng không kém phần độc đáo của thiên nhiên trên khắp dải đất hình chữ S. Đồng thời, tham quan những khu dự trữ sinh quyển này, du khách sẽ thấy thêm yêu hơn nữa quê hương Việt Nam tươi đẹp.

Nguyễn Liên - Đất Việt Tour